Øvingsoppgåver om hensyn

Øvingsoppgåve 1:

Spørsmål 1: Kva betydning har alt dette for f.eks. å legge klassebilder ut på nett?

Svar: For å kunne legge klassebilder ut på nett må ein ha tillatelse frå elevane, og foreldra viss elevane er under 15 år. (Personvern) Ein må også ha tillatelse frå dei som har teke biletet. (Opphavsrett) Personvernlova er til for å beskytte oss mot at nokon missbrukar bilete av andre, medan Opphavsretten skal passe på at andre ikkje missbrukar andre sine skapande arbeid, slik at opphavspersonen taper på det.

Spørsmål 2: Korleis slår dette ut i forhold til å avbilde elevar i læringsarbeidet, på ekskursjonar, på tur, på tilstelningar i skulens regi og andre aktuelle situasjonar som ofte avbildast?

Svar: Ein må spørje elevane og foreldra om tillatelse for å kunne publisere bilete med elevar som ein kan identifisere, men det er gjerne vanleg å bruke delvis generelle samtykker, der ein spør elevar og føresette med jamne mellomrom, f.eks. kvar år eller halvår, om generell tillatelse til publisering i gitte samanhengar, samtidig som ein informerer om kva rettigheiter dei har. Slik blir det ikkje så tungvint for skulen, ved at dei slepp å spørje om tillatelse ved kvart bilete dei skal publisere. Skulen bør få eit aktivt samtykke ved å få inn underskrevne skjema, slik at dei er sikre på at foreldra sitt samtykke er "frivillig, uttrykkelig og informert". (http://www.datatilsynet.no/)


Øvingsoppgåve 2:

Spørsmål 1: Situasjon: Jeg er fortsatt fotograf, og det er fortsatt mine barn. Kunne du da
publisere bildet uten tillatelse?

Svar: Den som har teke biletet, har opphavsrett til biletet, og dermed kan ikkje nokon andre publisere biletet utan tillatelse frå fotografen. Er personar avbilda slik at det kan vere mogeleg å identifisere dei, må ein ha tillatelse frå desse og eventuelt foreldra deira (når barna er under 15 år), for å kunne publisere biletet. (Personvern) Her kan det kanskje vere vanskelig å identifisere borna, så ein må gjere ei objektiv vurdering i forhold til spørsmålet om borna kan identifiserast i slike tvilstilfeller, og ofte er det best å la vere å publisere biletet for å vere på den sikre sida.

Spørsmål 2: Situasjon: Du er fotograf, og dette er dine elever. Kunne du da publisere bildet
uten tillatelse?

Svar: Ein kan jo tru at det må vere lov, sidan det er vanskelig å identifisere elevane på biletet. Men ein kan ikkje publisere bilete med elevar som kan vere mogeleg å identifisere (f.eks. viss biletet er frå nærmiljøet, der det er mogeleg å kjenne att elevane utan å sjå ansiktet deira), utan å få tillatelse frå elevane på biletet og foreldra deira. Viss det derimot er aktiviteten eller andre motiv enn barna som er i fokus, slik at barna ikkje er mogeleg å indentifisere, kan det heller vere mogeleg å publisere biletet. (http://www.datatilsynet.no/)


Øvingsoppgåve 3:

Formuler eit samtykkeskjema for din skule (ev. tenkt skule) som du meinar tek dei nødvendige hensyn.

Samtykkeskjema:

AVTALE OM PUBLISERING AV ELEVBILETE

For å informere heimen om arrangement, aktiviteter, prosjekter og liknande, ynskjer vi å legge inn bilete i tillegg til tekst på skulen si heimeside. Desse bileta vil ligge på nettsida vår i ca 1 år. Bileta vil vere passorbeskytta, så det skal vere sikkert å la bileta ligge der utan at andre kan kopiere dei.
For å legge ut identifiserbare bilete (portrett og klassebilete) av elevar, treng vi føresette si tillating. Skulen vil spørje om ny tillating kvart halvår. Føresette har rett til å avgjere om bilete av barna deira skal publiserast før barnet er 15 år. Etter fylte 15 år er det elevane sjølv som avgjer dette. I kvart enkelt tilfelle skal vi vurdere behovet, førmålet og sjå på ulempene publiseringa kan innebære. Vi vil ikkje gå ut med namn på elevane.


Eleven sitt namn: ________________________________

Klasse :_____________

Sett x for svar:

_____Eg er kjent med ”Retningslinjer for bruk av bilder av barn” på internettsidene til skulen. Datatilsynet har regler for innhenting av tillatelse og publisering av bilder av barn på internett - http://www.datatilsynet.no/. Disse retningslinjene legges til grunn på vår skule.

_____Ja, eg samtykkjer. Samtykket gjeld i eit halvt år, når vi sender ut nytt samtykkeskjema.

_____Nei, eg samtykkjer ikkje.

dato ___________ ______________________________

Føresette si underskrift


Vennleg helsing
(namn på rektor)



Kjelder:

Datatilsynet. Tilgjengeleg frå: http://www.datatilsynet.no/ Lesedato: 18.11.09

Åndsverkslova: http://www.lovdata.no/all/nl-19610512-002.html Lesedato: 18.11.09

Bruk av lyd i læringssamanheng

Lyd er noko som kan vere med på å gjere undervisninga meir spennande og interessant. Dette fordi ein del elevar lærer betre ved å høyre det dei skal lære, og fordi lyd saman med bilete og tekst gir fleire sanseinntrykk, slik at det er lettare å få med seg det som blir undervist om. Ein har også mange fleire mogelegheiter til å variere arbeidsmåtane ved å bruke lyd i undervisninga, gjerne i tilknyting til multimodale tekstar.

Ein tenkjer kanskje at lydbehandling er noko som har mest med musikkfaget å gjere, men også andre fag har områder som er knytt til lyd. Ein kan bl.a. arbeide med lyd i naturfag, der eit relevant kompetansemål i forhold til lyd etter 7. årstrinn er: ”gjennomføre forsøk med lyd, hørsel og støy, beskrive og forklare resultatene og hvordan vi kan skjerme oss mot uønsket lyd.” (UFD, 2006: 87) Då kan ein kanskje bruke eit lydbehandlingsprogram til å spele inn ulike lydar med forskjellig frekvens, og vurdere kor godt ein høyre lyden, eventuelt om ein oppfattar det som støy eller som behagelig å høyre på. Her kan ein også ha med litt teori om frekvens, lydstyrke, øyret si oppbygging osv.

Ein kan også ha om lyd i norsk, der ein kan arbeide med lyd i samansatte tekstar. I læreplanen for norsk står det: ”Hovudområdet samansatte tekster viser til et utvidet tekstbegrep der tekst kan vere satt sammen av skrift, lyd og bilder i et samlet uttrykk.” (UFD, 2006: 42) Då kan ein f.eks. jobbe med å lage ein film om eit relevant tema, der lyd er ein viktig del. Elevane kan vise bilder samtidig som dei spelar inn stemmene sine i eit lydbehandlingsprogram, der dei fortel kva bileta viser. Filmen kan også innehalde tekst, slik at det blir eit heilskapleg uttrykk.

Det kan også vere relevant å bruke ein lydopptakar til å lese inn historier, eventyr og liknande for elevar som har vanskar med lesing og skriving i norsk eller andre språkfag. Då kan det vere ei god hjelp å høyre teksten, samtidig som ein ser på orda i boka. Slik kan ein nytte lyd i tilpassa opplæring. Ein lydopptakar kan også vere nyttig i musikk, der elevane kan spele inn musikk og sang, og lytte til det seinare , slik at dei kan reflektere over kva som er bra, og kva dei kanskje kan gjere annleis.

Det er ikkje berre i norsk at ein kan jobbe med samansatte tekstar. I alle fag skal det jobbast med grunnleggjande ferdigheiter som lesing, skriving og digitalt arbeid. Då ligg det i følgje Høiland og Wølner (2007) også til rette for å arbeide med multimodal tekst (og dermed lyd) i alle fag. (Høiland og Wølner, 2007: 37)

Eit lydbehandlingsprogram som kan vere aktuelt å bruke, er Audacity. Det er eit avansert og godt program ein kan laste gratis ned frå Internett, og det er nokolunde enkelt å lære. Til dette programmet bør ein laste ned ei tilleggsfil, så ein kan eksportere lydfiler til MP3. I dette programmet kan ein spele inn tale, redigere tale og musikk på ulike måtar og gjerne lage høyrespel, Nettradio eller liknande. Elevane kan legge dei redigerte lydfilene i ei digital mappe og gi respons på ulike delar ved lydfila, slik at det blir ein pedagogisk tekst der dei kan lære av kvarandre. (Høiland og Wølner, 2007: 39)

Det er også viktig at elevane får kjennskap til gjeldande lover og reglar, og respekt for opphavsrettsleg beskytta materiale. Ein kan også bruke lybehandlingsprogramma Beaterator og Sequel i arbeid med bl.a. struktur, form og dramaturgi f.eks. i forhold til musikk. (Otnes, 2009: 219-222)

Kjelder:

Høiland, T. & Wølner, T. A (2007) Fra digital ferdighet til kompetanse - om didaktikk for
arbeid med digitale medier i skolen. Oslo, Gyldendal Akademisk.

UFD (2006) Kunnskapsløftet: Fag og læreplanar for kunnskapsløftet. Undervisnings- og
Forskningsdepartementet [Internett]. Tilgjengeleg frå: http://www.udir.no/grep [Lasta
ned 11.11.2009]

Otnes, H. (2009) Å være digital i alle fag. Oslo, Univeritetsforlaget.

Øvingsoppgåve: Undervisningsopplegg med rekneark

I Google docs publiserte eg eit rekneark (eg brukte Open Office calc), med to ulike typar gangetabellar. Her er lenka til dette reknearket: https://spreadsheets.google.com/a/ga.hivolda.no/ccc?key=0AvTjTOOev7yRdEp0Wnk5ZGdsQ0VVQk5iNXAxb3dXcGc&hl=no
Desse gangetabellane vil eg bruke i undervisningsopplegget.

Eg tenkte at ei 5. klasse i matematikk kan jobbe med å øve på hovudrekning og strategiar for hovudrekning i dei ulike gangeartane i multiplikasjonstabellen (i rekneark) i ein time på datarommet.

Kompetansemål etter 7. årstrinn i Matematikk som er relevante:
- utvikle og bruke metodar for hovudrekning...
- ...bruke rekneark for å utføre og presentere enkle berekningar.
- stille opp og forklare enkle berekningar og framgangsmåtar, og argumentere for løysingsmetodar.
(UFD, 2006: 62)

Det å bruke digitale verkty er ein av dei fem grunnleggjande ferdigheitene i alle fag, i tillegg til at rekneark er nyttig for å øve på hovudrekning og strategiar for dette. Det blir dermed ikkje mest fokus på å lære tekniske ferdigheiter, men på matematikken.

Fyrst kan lærar vise elevane på ein projektor korleis den 1. gangetabellen fungerar, ved å skrive eit tal i celle B4, slik at gangearten forandrar seg til same talet. Slik kan ein få fram alle gangeartane i same tabellen! Lærar bør også kommenere at det berre er dette talet dei skal forandre, ikkje nokon av formlane. Deretter kan elevane få prøve seg fram i ein ferdig tabell, med to elevar per datamaskin. Gangetabellen kan gjerne vere litt pynta med fargar og liknande, slik at elevane blir meir motiverte til å jobbe med den. Elevane spør så kvarandre i dei ulike gangeartane, dei svarar, og sjekkar svaret etterpå ved å taste inn gangearten i reknearket. Lærar kan deretter kome med ei utfordring: f.eks. kva 8,5 * 5 er, eller liknande litt vanskelige hovudrekningar. Dei som trur dei veit svaret, svarar, og lærar og elevar sjekkar svaret i gangetabellen i reknearket. Dei som visste svaret kan så prøve å forklare korleis dei kom fram til det. Her må elevane gjerne komme med fleire ulike forslag. Slik kan elevane lære ulike strategiar for hovudrekning av kvarandre.

Til ein seinare time kan elevane få prøve å lage ein slik gangetabell sjølv, sidan den er nokolunde enkel og rask å lage. Dei bør før det ha fått litt grunnleggande kunnskapar om rekneark, slik at det ikkje blir altfor vanskelig, og lærar viser fyrst på projektor. Elevane kan då ha mogelegheit til å lage same gangetabellen heime, og øve på hovudrekning også der.

Gangetabell nr. 2 er tenkt som eit hjelpemiddel til å få oversikt over dei ulike gangeartane, og det kan også bli lettare å sjå samanhengar mellom dei. Denne kan også elevane få prøve å lage sjølv ved eit seinare høve, for den er ganske enkel å få til. Men dei må lære korleis ein kopierar ein formel der ein eller fleire av cellereferansane i formelen ikkje skal endrast. (Absolutt cellereferanse) Dette kan ein gjere ved å skrive dollarteikn framfor dei cellereferansane som ikkje skal endrast: f.eks. C$18*$B19. Denne formelen brukte eg i ei av cellene i gangetabellen (1*1), for så å kopiere den til resten av tabellen.

Kjelder:

UFD (2006) Kunnskapsløftet: Fag og læreplanar for kunnskapsløftet. Undervisnings- og
Forskningsdepartementet [Internett]. Tilgjengeleg frå: http://www.udir.no/grep [Lasta
ned 05.11.2009]

Ottesen, L m.fl. (2000). IT-guiden. Bergen: Økonomiforlaget i samarbeid med Fagbokforlaget.

Leksjon om rekneark 1: https://fronter.com/hivolda/links/files.phtml/906330713$285502021$/RomArkiv/5.+Veke+44-45+-+Regneark/Veke+44+-+Rekneark+1/DKL101_Regneark_1_h09.pdf. [Lasta ned 27.10.09]

Foto-oppgåve

I denne oppgåva skal eg fyrst bruke eit bilete der motivet er plassert midt på biletet, så redigere det etter tredjedelsregelen, og vurdere på kva bilete motivet kom best til sin rett. Eg skal så gjere det same med eit kvadratisk format, og vurdere om det endrar måten å oppfatte biletet på.

Når eg deretter skal bruke andre komposisjonsmessige verkemiddel for å framheve eit hovudmotiv, tolkar eg det slik at eg skal bruke desse verkemidla når eg tek biletet, ikkje at eg skal redigere biletet ut i frå desse komposisjonsmessige verkemidla. Litt usikker på om tolkinga mi er rett, men eg vil også prøve å redigere biletet, slik at eg er sikker. Så skal eg grunngje/ reflektere over kva eg meinar fungerar best i forhold til komposisjonsmessige verkty.

Til slutt skal eg vurdere eit foto henta frå Internett, og beskrive kva komposisjonsmessige verkty eg finn, og kva dei har å seie for korleis eg oppfattar biletet.















Her er eit bilete av katten min Nusse, som er plassert midt i biletet. Her virkar hovudmotivet eit stykke vekke, og ein får ikkje noko tydeleg inntrykk av hovudmotivet.
















Når eg redigerar biletet med Picasa 3, ved å klippe bort litt på høgre side og nedst på biletet, kjem katten nermare og blir meir i fokus, i tillegg til at det virkar som det blir meir harmoni i biletet. Eg klippte til biletet ut i frå tredjedelsregelen, som går ut på at ein tenker seg to vassrette og to loddrette strekar som er plassert 1/3-del inn i biletet frå kvar av sidene (Med utgangspunkt i det gylne snitt). Ein opplever gjerne at bilete der motivet er plassert i kryssingspunkta som betre/ meir spennande/ harmoniske. Eg plasserte katten mot venstre, for det virka mest naturleg sidan ho ser mot høgre.

Her er same bileta (originalbiletet og det som blei redigert ut i frå tredjedelsregelen) i eit kvadratisk format:







































Desse to kvadratiske bileta virkar mindre harmoniske enn dei to øverste, noko som kan ha med at formatet ikkje er laga i forhold til det gyldne snitt, som gjerne virkar meir tiltalande å sjå på. "Det gyldne snitt vil seie deling av ei linje eller ei flate i to deler slik at den minste delen held seg til den største som denne held seg til heile linja eller flata. Ein kan finne dette delingsforholdet igjen mange stadar i naturen, og spesielt på menneskekroppen." (Wikipedia: Det gylne snitt. lesedato 21.10.09)















Her er eit bilete av nabokatten min. Ved dette biletet har eg brukt komposisjonsmessige verkty som "det gyldne snitt" ved plasseringa av katten i biletet, og formatet på biletet. I tillegg er her ein kontrast mellom grått (katt og stein) og grønfargen på blada. Det er også kontrast mellom den glatte overflata på blada og den mjuke dunaktige pelsen til katten. Her er balanse og harmoni i biletet pga plassering ut i frå det gyldne snitt, at det ikkje er skeivt og at her ikkje er nokon forstyrrande element. Katten står i mellomgrunnen, ved at det er nokre blad i framgrunnen og ein del grønt i bakgrunnen, slik at katten blir meir interessant å sjå på utan at den forsvinn, og kjem slik meir i fokus. Den får på ein måte eit litt mystisk uttrykk ved at den gøymer seg litt bak nokre av blada. Det er litt overvinkling, som vil seie at ein tek bilete ovanfrå og ned. Slik får katten eit litt underdaning uttrykk, i forhold til viss ein hadde teke bilete nedanfrå og opp. Det kjem litt lys frå venstre side, og slik kjem ansiktet til katten meir i fokus. Katten får på ein måte ei slags innramming av blada som omgir den også, noko som skapar ei litt spennande bilde.

Komposisjonsmessige verkty eg meinar virkar best, er plassering ut i frå tredjedelsregelen (det gyldne snitt), kontrastar, innramming og balanse. Dette fordi det gyldne snitt og balanse skapar meir harmoni i biletet, og kontrast og innramming tilfører spenning til biletet og gjer det meir interessant. Det er sjølvsagt andre komposisjonsmessige verkty som gjer bileta spennande også, som overvinkling/undervinkling, bruk av lys, linjer og lukkartid, men personleg likar eg best bilete med harmoni og eit litt mystisk/ eventyraktig uttrykk.

Eg prøvde også å redigere biletet i Picnik, ved å legge til meir farge, gjere biletet litt skarpare og mørkare, og tilføre meir kontrast. Slik blei det enda meir kontrast mellom katten og det grøne rundt, i tillegg til at katten kjem enda meir i fokus. Biletet blei merkelig nok ein del mindre etter at eg hadde redigert det i Picnik, og eg fikk det ikkje større utan at det blei uklart, så sånn blei det...

Dette biletet frå Internett er henta frå openphoto, som er ei side det er lov å laste ned bilete frå. (openphoto. Lasta ned 21.10.09)




















Komposisjonsmessige verkty eg finn i dette biletet, er bl.a. bruk av linjer, der brua på ein måte delar opp resten av motivet i mindre delar, noko som skapar ein spennande effekt i biletet. I tillegg skapar linjene djupne i biletet, ved at brua ser breiare ut til høgre i biletet og blir smalare og smalare etter kvart som ein bevegar seg mot venstre. Dermed får ein følelse av at den delen av brua til venstre går innover i biletet. Det blir skapt ein symmetri ved at brua, åsen og himmelen blir spegla i vatnet, slik at biletet blir likt oppe og nede. Dette skapar ein balanse, samtidig som biletet blir meir interessant å sjå på. Her er også kontrast mellom den lyse himmelen og den mørke åsen/ brua. Det gjer at brua blir meir i fokus, og biletet blir tydelegare og spennande å sjå på.

Kjelder:
- openphoto: http://openphoto.net/gallery/image.html?image_id=5824&hints=bridge_strawberry_mansion Lesedato: 21.10.09
- Wikipedia: http://no.wikipedia.org/wiki/Det_gylne_snitt. Lesedato: 20.10.09.
- Leksjon om Digital Foto og Bildebehandling; komposisjonsmessige verkty: https://fronter.com/hivolda/links/files.phtml/906330713$30368546$/RomArkiv/4.+Veke+42-43+-+Digitale+bilete+og+rekneark/Veke++42+-+Digital+foto+og+biletbehandling/H09_DKL_Bilete_1+_prcent_285_prcent_29.pdf.

Oppgåve 2: Plagiat i skulen

Eg har ikkje så mykje erfaring med plagiat i skulen sidan eg ikkje har jobba noko enda, men eg forstår at det kan vere ein lett veg å gå for enkelte elevar, sidan det er så lett å kopiere informasjon frå nettet. Viss dei ikkje har blitt gjort bevisst på kva som konkret blir forventa av teksten deira, er det kanskje lett å tru at det er bra nok å berre klippe og lime frå tekstar dei har funne frå nettet. Dei forstår kanskje ikkje at det blir store forskjellen om dei skriv same innhaldet med eigne ord. Det går jo mykje raskare å berre klippe og lime!

Viss elevane skal skrive ein akademisk tekst er det jo greit å bruke tekstar på nettet, viss dei passar på å henvise til kjeldene der dei brukar sitat osv., for det kan jo vere veldig mykje informasjon av god kvalitet på nettet. Ein kan jo også føreslå biblioteket, som kan vere ein relevant stad å hente informasjon. Men det er viktig at læraren opplyser om åndverklova, og at det er ei alvorlig sak å plagiere andre sine tekstar. (Lovdata) Problemet er også at mange kanskje gløymer å oversette frå bokmål til nynorsk, rettskrivinga og grammatikken kan bli så som så, og det blir gjerne ein lite heilskapleg tekst viss ein klipper og limer frå ulike nettsider. Slik kan teksten bli veldig rotete, og elevane lærer gjerne ikkje så mykje, bortsett frå å søke etter relevant informasjon. Så dette kan nok vere eit reelt problem i skulen.

Derfor er det viktig at læraren gjer elevane bevisst på kva som blir forventa av teksten deira, og kva som er viktig å fokusere på. F.eks. viss elevane skal skrive ein akademisk tekst, kan dei godt bruke kjelder frå nettet. Men ein må bevisstgjere elevane på at dei må vurdere nettsidene kritisk, sidan ikkje alle sider er like truverdige. Elevane må også ha henvisningar i teksten der dei har brukt sitat osv. I tillegg er det viktig å fokusere på at dei skal skrive teksten sjølv, ikkje berre klippe og lime. Poenget er gjerne ikkje at dei skal ha med mest mogeleg informasjon, men at dei skal lære korleis ein byggjer opp ein god tekst. Då er det også viktig å ha fokus på korleis ein lagar gode setningar, val av ord, avsnitt, innleiing, hoveddel og konkusjon, som bl.a. Aaberge nemner i sitt svar på Jon sitt innlegg. (Infodesign) Viss elevane derimot skal skrive ein skjønnlitterær tekst, kan ein kanskje fokusere på at det går an å få inspirasjon frå andre tekstar, både i bøker og på nettet, men at ein i desse tekstane skal bruke meir av eigen fantasi. Det er altså viktig å gjere elevane bevisst på kva som blir forventa ved dei ulike sjangerane.

Det er nok ei utfordring for mange lærarar å vite kva dei skal gjere med plagiat i skulen. Nokre synest kanskje plagiatkontroll er enkelt og effektivt for å motverke denne typen "fusk", slik Leif poengterar i sitt svar på innlegget til Jon. (Infodesign) Men lærer elevane noko av det? Dei får då kanskje følelsen av at læraren ikkje stolar på dei, og det er vel ikkje så positivt for sjølvfølelsen deira heller? Då vil eg tru det kanskje er betre å som sagt fokusere på korleis ein skriv gode tekstar, og heller veilede dei som er på ville vegar. Men derimot, viss det er snakk om målretta fusking, er det sjølvsagt ei anna sak. Då kan plagiakontrollar kanskje vere eit godt hjelpemiddel for å avsløre og slå ned på dette.

Kjelder:

- Lovdata: http://www.lovdata.no/all/nl-19610512-002.html
- Infodesign: http://infodesign.no/2007/03/legitimerer-teknisk-plagiatkontroll-en.htm?

Bruk av hypertekstualitet osv. i skulen

Eks. på elevarbeid/ læringsressursar som nyttar hypertekstualitet/ interaktivitet/ multimodalitet:

- Læringsressursar: http://www.dammskolen.no/
- Elevarbeid: http://pluto.hive.no/pluto2003/hhaugest/norsk/hyptekst/index.htm
- Læringsressursar: http://www.skoleressurser.no/index.php?sideID=122

Eg trur at bruk av hypertekstualitet/ interaktive/ multimodale læringsressursar i skulen godt kan vere eit positivt tillegg til andre læringsressursar. Hypertekstualitet er gjerne eit nettverk av sider med utfyllande info, illustrasjonar osv. (f.eks. ei nettside), der lesaren sjølv kan bestemme kvar han vil gå vidare. Interaktivitet blir ofte brukt om samspel mellom ein brukar og eit datasystem eller program, der brukarens handlingar påverkar programmets utføring og omvendt. Multimodale tekstar treng fleire medium for å formidle bodskapen sin, der tekst, bilete og lyd er gjensidig avhengige av kvarandre for å vere meiningsberande. (Leksjon om tekst1)

Det å bruke oppgåver med lyd og bilete i tillegg til tekst kan gjere at oppgåvene virkar meir interessante, og slik blir kanskje ein del av elevane meir motivert til å jobbe i timane. Det kan også kanskje vere lettare å forstå kva som blir forventa i oppgåvene, sidan det blir visualisert. Fleire av oppgåvene minner kanskje litt om spel og oppgåver elevane brukar på fritida, og dermed blir det gjerne ikkje så teoretisk og kjedelig for elevane. Elevane kan også bli meir aktive og utforskande, sidan der er mange spennande oppgåver å velje mellom. Dette kan igjen vere med på å fremje tilpassa opplæring, sidan elevane lærer på ulike måtar. Slik lærer dei kanskje meir enn viss læraren berre skulle førelest om eit tema på tavla.

I følgje Høiland og Wølner (07) skal det arbeidast med grunnleggjande ferdigheiter som skriving, lesing og digitalt arbeid i alle fag, og då ligg det også til rette for å arbeide med multimodale tekstar i alle fag. Det skal arbeidast både med skriftlege og munnlege tekstar, og desse kan brukast gjennom presentasjon, foredrag og dramatisering, og utvidast til å bli ein samansett tekst med bilete, teikningar, musikk eller andre medieuttrykk. Det kan f.eks. vere avis, radio-, eller tv-reportasjer, internettsider, animasjonar, video, teikneseriar eller dataspel. (Høiland og Wølner 07: 37-38) Dermed er det absolutt aktuelt å bruke multimodaletekstar i skulen ved hjelp av IKT.

På den andre side er det ikkje alt av læringsressursar som er av like god kvalitet, eller som passar for alle elevar. Det er heller ikkje alle elevar som klarar å konsentrere seg om det dei skal når dei jobbar med oppgåver på Internett, og berre tullar med alt anna enn det dei skal. Så dette må ein jo vurdere som lærar, slik at ein ikkje set i gong med slike aktivitetar utan å ha reflektert over fordelar og ulemper. I følgje Høiland og Wølner (07) skal dei digitale hjelpemidla brukast når den kompetente elev eller lærar føler det er naturlig. For å kome dit, må dei bli ein naturleg del av skuledagen. (Høiland og Wølner 07: 44) Derfor bør ein kanskje ikkje vere redd for å nytte slike digitale hjelpemiddel i undervisninga, og det kan sikkert vere ein god ressurs, viss det blir brukt på ein god måte i relevante samanhengar. Mange lærebøker har f.eks. gode tilhøyrande nettsider, f.eks. læreverket "Yggdrasil" i Naturfag. (Lokus 123)

Kjelder:
- Høiland, Terje og Tor Arne Wølner (2007). Fra digital ferdighet til kompetanse- om didaktikk for arbeid med digitale medier i skolen. Oslo: Gyldendal akademisk.
- Leksjon om tekst 1: https://fronter.com/hivolda/links/files.phtml/906330713$285502021$/RomArkiv/3.+Veke+40-41+-+Tekst/Veke+40+-+Tekst+1/DKL101_tekst1_H09.pdf
- Lokus 123: http://www.lokus123.no/?marketplaceId=123&languageId=1&siteNodeId=3385964)

Gratis program i forhold til kjøpte i skulesamanheng

Dette er ein kommentar til Marie Bortheim sitt innlegg om temaet "Skulens ressurser vs. elevens tilgang på digitale verktøy heime." (http://bortheim.blogspot.com/)

Det er nok fleire og kanskje betre funksjonar i dei programma som må kjøpast, og ein del elevar er kanskje mest vant med slike program, som f.eks. Word, Excel o.l. Eg har heile tida brukt word som skriveprogram, og eg syntest det var nesten heilt umulig å skrive i Open Office då eg prøvde det i ein av praksis-skulane eg var på. Det er veldig frustrerande når funksjonane ikkje er slik ein forventar, så det er sikkert lurt å bruke litt tid på å lære elevane å bruke programma som er på skulen.

På den andre side er det ikkje alle familiar som har råd til å kjøpe dyre program, og derfor kan det vere positivt at skulen nyttar gratis-program, slik at også elevane frå desse familiane kan opne dokumenet på skulen som dei har skreve heime. PDF-formatet er derfor greit å bruke, slik at alle kan opne det utan at dokumentet forandrar seg.

Gratis-programma har som regel dei funksjonane som er nødvendige, så det er kanskje ikkje nødvendig å kjøpe dyre program når ein kan få dei gratis?

Øvingsoppgåve3, samling 1: Dataansvarlige

Kva kompetanse bør ein data-ansvarleg på skulen ha?


Ein forventar gjerne at den data-ansvarlege på ein skule skal kunne fikse "alt" av tekniske problem, samtidig som han skal kunne veilede elevane, men dette er vel å legge litt for mykje arbeid på den data-ansvarlege.

Vi kom bl.a. fram til desse punkta, i forhold til kva ein data-ansvarleg på skulen bør kunne:

- Han/ ho bør ha didaktisk kompetanse i IKT for å kunne veilede elevane i forhold til å utvikle deira digitale kompetanse i fag.

- Kanskje kan han/ ho også vere med på å gi grunnleggande datakurs til foreldre som ikkje har så mykje greie på data, slik at det blir lettare for dei å følgje med på kva borna gjer på skulen. (Sidan dei fleste skular no har eiga heimeside og digital læringsplattform.)

- Den data-ansvarlege bør også ha grunnleggande kunnskap om datateknikk, slik at han/ ho kan reparere enklare problem ved datamaskinene.

Det bør kanskje vere fleire som har ansvaret for ulike delar av den digitale kompetansen på skulen, slik at ein tek seg av det didaktiske, medan ein anna fokuserar på det meir tekniske. Slik blir ikkje alt ansvaret lagt på ein person, og det blir mindre arbeid på kvar. Om dei data-ansvarlege jobbar som lærarar i tillegg, bør kanskje ikkje stillinga vere større enn at det er overkomeleg arbeidsmengd til samen, slik at ikkje den data-ansvarlege blir overarbeida. Viss den data-ansvarlege ikkje jobbar som lærar i tillegg, kan ein kanskje forvente at han/ ho skal ha såpass kompetanse i datateknikk at han/ ho kan reparere meir avanserte problem ved datamaskinene, og ha eit større ansvarsområde.

Skulen bør også kanskje ha enkelte datadelar i reserve, slik at det er lettare å fikse datautstyr som ikkje virkar. Det er også ein fordel at maskinene er forholdsvis nye, slik at ein slepp å fikse dei heile tida. Slik kan ein spare mykje frustrasjon. Det er vel ikkje alle kommunar som har råd til altfor mykje datautstyr, men det burde vere øyremerka midlar til dette, sidan digital kompetanse er ein av dei 5 grunnleggjande dugleikane i skulen.


På gruppa: Jorunn Navelsaker, Tove Merete Bøe, Kristine Sandnes og May Helen Gjengedal

https://docs.google.com/a/ga.hivolda.no/Doc?docid=0AfTjTOOev7yRZGdoNms1YjhfMWMzZ3czcGdo&hl=no

1. samling: Øvingsoppgåve 2

Refleksjon rundt bruk av digitale mapper i forhold til skriftleg eksamen i skulen:

Ved å bruke digitale mapper blir kanskje elevane meir motivert til å jobbe ordentleg med oppgåvene undervegs i semesteret, sidan dei veit at nokre av oppgåvene vert vurdert ved mappevurdering. Elevane får også utvida sin digitale kompetanse ved å bruke digitale hjelpemiddel, og det er dessutan lettare å forandre på eit digitalt dokument enn eit som er skrive for hand. Nokre synest derimot at det er best å pugge alt og gjere ferdig eksamenen på ein dag, og ferdig med det, medan andre treng å ta det meir gradvis og få vise kva dei kan undervegs. Det er kanskje også lettare å skrive om eit tema som ein nettopp har hatt om.

Ved bruk av mappeoppgåver får elevane gjerne ei tilbakemelding frå læraren på oppgåvene dei har gjort, og kan slik lære noko nytt, samtidig som dei får mogelegheit til å forbetre oppgåvene før innlevering av mappa. Dei får også meir øving i å bruke relevante kjelder, noko som er viktig både i skulen, arbeidslivet og livet ellers. Nokon meiner kanskje at dette er ei meir rettferdig vurderingsform, medan andre synest det blir for enkelt for elevane. Det kan jo vere fare for at elevane brukar rein avskrift av andre sine arbeid, men dette er gjerne ikkje så vanskelig å oppdage viss ein kjenner elevane godt, så då er det kanskje ikkje noko stort problem.

Så kanskje ein kombinasjon av begge eksamensformene er å føretrekke, men at ein legg mest vekt på mappevurderinga? Då får elevane vist at dei kan ein viss bruk av digitale verktøy i arbeid med mappeoppgåvene, og har forstått kva temaet handlar om. Samtidig som dei får vist at noko av pensum sit igjen ved ein skriftleg eksamen, og ein viser at ein også kan å skrive ein tekst for hand.

Heisann :)

Kjekt å starte på studiet i DKL og lære masse nyttig! :)