Foto-oppgåve

I denne oppgåva skal eg fyrst bruke eit bilete der motivet er plassert midt på biletet, så redigere det etter tredjedelsregelen, og vurdere på kva bilete motivet kom best til sin rett. Eg skal så gjere det same med eit kvadratisk format, og vurdere om det endrar måten å oppfatte biletet på.

Når eg deretter skal bruke andre komposisjonsmessige verkemiddel for å framheve eit hovudmotiv, tolkar eg det slik at eg skal bruke desse verkemidla når eg tek biletet, ikkje at eg skal redigere biletet ut i frå desse komposisjonsmessige verkemidla. Litt usikker på om tolkinga mi er rett, men eg vil også prøve å redigere biletet, slik at eg er sikker. Så skal eg grunngje/ reflektere over kva eg meinar fungerar best i forhold til komposisjonsmessige verkty.

Til slutt skal eg vurdere eit foto henta frå Internett, og beskrive kva komposisjonsmessige verkty eg finn, og kva dei har å seie for korleis eg oppfattar biletet.















Her er eit bilete av katten min Nusse, som er plassert midt i biletet. Her virkar hovudmotivet eit stykke vekke, og ein får ikkje noko tydeleg inntrykk av hovudmotivet.
















Når eg redigerar biletet med Picasa 3, ved å klippe bort litt på høgre side og nedst på biletet, kjem katten nermare og blir meir i fokus, i tillegg til at det virkar som det blir meir harmoni i biletet. Eg klippte til biletet ut i frå tredjedelsregelen, som går ut på at ein tenker seg to vassrette og to loddrette strekar som er plassert 1/3-del inn i biletet frå kvar av sidene (Med utgangspunkt i det gylne snitt). Ein opplever gjerne at bilete der motivet er plassert i kryssingspunkta som betre/ meir spennande/ harmoniske. Eg plasserte katten mot venstre, for det virka mest naturleg sidan ho ser mot høgre.

Her er same bileta (originalbiletet og det som blei redigert ut i frå tredjedelsregelen) i eit kvadratisk format:







































Desse to kvadratiske bileta virkar mindre harmoniske enn dei to øverste, noko som kan ha med at formatet ikkje er laga i forhold til det gyldne snitt, som gjerne virkar meir tiltalande å sjå på. "Det gyldne snitt vil seie deling av ei linje eller ei flate i to deler slik at den minste delen held seg til den største som denne held seg til heile linja eller flata. Ein kan finne dette delingsforholdet igjen mange stadar i naturen, og spesielt på menneskekroppen." (Wikipedia: Det gylne snitt. lesedato 21.10.09)















Her er eit bilete av nabokatten min. Ved dette biletet har eg brukt komposisjonsmessige verkty som "det gyldne snitt" ved plasseringa av katten i biletet, og formatet på biletet. I tillegg er her ein kontrast mellom grått (katt og stein) og grønfargen på blada. Det er også kontrast mellom den glatte overflata på blada og den mjuke dunaktige pelsen til katten. Her er balanse og harmoni i biletet pga plassering ut i frå det gyldne snitt, at det ikkje er skeivt og at her ikkje er nokon forstyrrande element. Katten står i mellomgrunnen, ved at det er nokre blad i framgrunnen og ein del grønt i bakgrunnen, slik at katten blir meir interessant å sjå på utan at den forsvinn, og kjem slik meir i fokus. Den får på ein måte eit litt mystisk uttrykk ved at den gøymer seg litt bak nokre av blada. Det er litt overvinkling, som vil seie at ein tek bilete ovanfrå og ned. Slik får katten eit litt underdaning uttrykk, i forhold til viss ein hadde teke bilete nedanfrå og opp. Det kjem litt lys frå venstre side, og slik kjem ansiktet til katten meir i fokus. Katten får på ein måte ei slags innramming av blada som omgir den også, noko som skapar ei litt spennande bilde.

Komposisjonsmessige verkty eg meinar virkar best, er plassering ut i frå tredjedelsregelen (det gyldne snitt), kontrastar, innramming og balanse. Dette fordi det gyldne snitt og balanse skapar meir harmoni i biletet, og kontrast og innramming tilfører spenning til biletet og gjer det meir interessant. Det er sjølvsagt andre komposisjonsmessige verkty som gjer bileta spennande også, som overvinkling/undervinkling, bruk av lys, linjer og lukkartid, men personleg likar eg best bilete med harmoni og eit litt mystisk/ eventyraktig uttrykk.

Eg prøvde også å redigere biletet i Picnik, ved å legge til meir farge, gjere biletet litt skarpare og mørkare, og tilføre meir kontrast. Slik blei det enda meir kontrast mellom katten og det grøne rundt, i tillegg til at katten kjem enda meir i fokus. Biletet blei merkelig nok ein del mindre etter at eg hadde redigert det i Picnik, og eg fikk det ikkje større utan at det blei uklart, så sånn blei det...

Dette biletet frå Internett er henta frå openphoto, som er ei side det er lov å laste ned bilete frå. (openphoto. Lasta ned 21.10.09)




















Komposisjonsmessige verkty eg finn i dette biletet, er bl.a. bruk av linjer, der brua på ein måte delar opp resten av motivet i mindre delar, noko som skapar ein spennande effekt i biletet. I tillegg skapar linjene djupne i biletet, ved at brua ser breiare ut til høgre i biletet og blir smalare og smalare etter kvart som ein bevegar seg mot venstre. Dermed får ein følelse av at den delen av brua til venstre går innover i biletet. Det blir skapt ein symmetri ved at brua, åsen og himmelen blir spegla i vatnet, slik at biletet blir likt oppe og nede. Dette skapar ein balanse, samtidig som biletet blir meir interessant å sjå på. Her er også kontrast mellom den lyse himmelen og den mørke åsen/ brua. Det gjer at brua blir meir i fokus, og biletet blir tydelegare og spennande å sjå på.

Kjelder:
- openphoto: http://openphoto.net/gallery/image.html?image_id=5824&hints=bridge_strawberry_mansion Lesedato: 21.10.09
- Wikipedia: http://no.wikipedia.org/wiki/Det_gylne_snitt. Lesedato: 20.10.09.
- Leksjon om Digital Foto og Bildebehandling; komposisjonsmessige verkty: https://fronter.com/hivolda/links/files.phtml/906330713$30368546$/RomArkiv/4.+Veke+42-43+-+Digitale+bilete+og+rekneark/Veke++42+-+Digital+foto+og+biletbehandling/H09_DKL_Bilete_1+_prcent_285_prcent_29.pdf.

Oppgåve 2: Plagiat i skulen

Eg har ikkje så mykje erfaring med plagiat i skulen sidan eg ikkje har jobba noko enda, men eg forstår at det kan vere ein lett veg å gå for enkelte elevar, sidan det er så lett å kopiere informasjon frå nettet. Viss dei ikkje har blitt gjort bevisst på kva som konkret blir forventa av teksten deira, er det kanskje lett å tru at det er bra nok å berre klippe og lime frå tekstar dei har funne frå nettet. Dei forstår kanskje ikkje at det blir store forskjellen om dei skriv same innhaldet med eigne ord. Det går jo mykje raskare å berre klippe og lime!

Viss elevane skal skrive ein akademisk tekst er det jo greit å bruke tekstar på nettet, viss dei passar på å henvise til kjeldene der dei brukar sitat osv., for det kan jo vere veldig mykje informasjon av god kvalitet på nettet. Ein kan jo også føreslå biblioteket, som kan vere ein relevant stad å hente informasjon. Men det er viktig at læraren opplyser om åndverklova, og at det er ei alvorlig sak å plagiere andre sine tekstar. (Lovdata) Problemet er også at mange kanskje gløymer å oversette frå bokmål til nynorsk, rettskrivinga og grammatikken kan bli så som så, og det blir gjerne ein lite heilskapleg tekst viss ein klipper og limer frå ulike nettsider. Slik kan teksten bli veldig rotete, og elevane lærer gjerne ikkje så mykje, bortsett frå å søke etter relevant informasjon. Så dette kan nok vere eit reelt problem i skulen.

Derfor er det viktig at læraren gjer elevane bevisst på kva som blir forventa av teksten deira, og kva som er viktig å fokusere på. F.eks. viss elevane skal skrive ein akademisk tekst, kan dei godt bruke kjelder frå nettet. Men ein må bevisstgjere elevane på at dei må vurdere nettsidene kritisk, sidan ikkje alle sider er like truverdige. Elevane må også ha henvisningar i teksten der dei har brukt sitat osv. I tillegg er det viktig å fokusere på at dei skal skrive teksten sjølv, ikkje berre klippe og lime. Poenget er gjerne ikkje at dei skal ha med mest mogeleg informasjon, men at dei skal lære korleis ein byggjer opp ein god tekst. Då er det også viktig å ha fokus på korleis ein lagar gode setningar, val av ord, avsnitt, innleiing, hoveddel og konkusjon, som bl.a. Aaberge nemner i sitt svar på Jon sitt innlegg. (Infodesign) Viss elevane derimot skal skrive ein skjønnlitterær tekst, kan ein kanskje fokusere på at det går an å få inspirasjon frå andre tekstar, både i bøker og på nettet, men at ein i desse tekstane skal bruke meir av eigen fantasi. Det er altså viktig å gjere elevane bevisst på kva som blir forventa ved dei ulike sjangerane.

Det er nok ei utfordring for mange lærarar å vite kva dei skal gjere med plagiat i skulen. Nokre synest kanskje plagiatkontroll er enkelt og effektivt for å motverke denne typen "fusk", slik Leif poengterar i sitt svar på innlegget til Jon. (Infodesign) Men lærer elevane noko av det? Dei får då kanskje følelsen av at læraren ikkje stolar på dei, og det er vel ikkje så positivt for sjølvfølelsen deira heller? Då vil eg tru det kanskje er betre å som sagt fokusere på korleis ein skriv gode tekstar, og heller veilede dei som er på ville vegar. Men derimot, viss det er snakk om målretta fusking, er det sjølvsagt ei anna sak. Då kan plagiakontrollar kanskje vere eit godt hjelpemiddel for å avsløre og slå ned på dette.

Kjelder:

- Lovdata: http://www.lovdata.no/all/nl-19610512-002.html
- Infodesign: http://infodesign.no/2007/03/legitimerer-teknisk-plagiatkontroll-en.htm?

Bruk av hypertekstualitet osv. i skulen

Eks. på elevarbeid/ læringsressursar som nyttar hypertekstualitet/ interaktivitet/ multimodalitet:

- Læringsressursar: http://www.dammskolen.no/
- Elevarbeid: http://pluto.hive.no/pluto2003/hhaugest/norsk/hyptekst/index.htm
- Læringsressursar: http://www.skoleressurser.no/index.php?sideID=122

Eg trur at bruk av hypertekstualitet/ interaktive/ multimodale læringsressursar i skulen godt kan vere eit positivt tillegg til andre læringsressursar. Hypertekstualitet er gjerne eit nettverk av sider med utfyllande info, illustrasjonar osv. (f.eks. ei nettside), der lesaren sjølv kan bestemme kvar han vil gå vidare. Interaktivitet blir ofte brukt om samspel mellom ein brukar og eit datasystem eller program, der brukarens handlingar påverkar programmets utføring og omvendt. Multimodale tekstar treng fleire medium for å formidle bodskapen sin, der tekst, bilete og lyd er gjensidig avhengige av kvarandre for å vere meiningsberande. (Leksjon om tekst1)

Det å bruke oppgåver med lyd og bilete i tillegg til tekst kan gjere at oppgåvene virkar meir interessante, og slik blir kanskje ein del av elevane meir motivert til å jobbe i timane. Det kan også kanskje vere lettare å forstå kva som blir forventa i oppgåvene, sidan det blir visualisert. Fleire av oppgåvene minner kanskje litt om spel og oppgåver elevane brukar på fritida, og dermed blir det gjerne ikkje så teoretisk og kjedelig for elevane. Elevane kan også bli meir aktive og utforskande, sidan der er mange spennande oppgåver å velje mellom. Dette kan igjen vere med på å fremje tilpassa opplæring, sidan elevane lærer på ulike måtar. Slik lærer dei kanskje meir enn viss læraren berre skulle førelest om eit tema på tavla.

I følgje Høiland og Wølner (07) skal det arbeidast med grunnleggjande ferdigheiter som skriving, lesing og digitalt arbeid i alle fag, og då ligg det også til rette for å arbeide med multimodale tekstar i alle fag. Det skal arbeidast både med skriftlege og munnlege tekstar, og desse kan brukast gjennom presentasjon, foredrag og dramatisering, og utvidast til å bli ein samansett tekst med bilete, teikningar, musikk eller andre medieuttrykk. Det kan f.eks. vere avis, radio-, eller tv-reportasjer, internettsider, animasjonar, video, teikneseriar eller dataspel. (Høiland og Wølner 07: 37-38) Dermed er det absolutt aktuelt å bruke multimodaletekstar i skulen ved hjelp av IKT.

På den andre side er det ikkje alt av læringsressursar som er av like god kvalitet, eller som passar for alle elevar. Det er heller ikkje alle elevar som klarar å konsentrere seg om det dei skal når dei jobbar med oppgåver på Internett, og berre tullar med alt anna enn det dei skal. Så dette må ein jo vurdere som lærar, slik at ein ikkje set i gong med slike aktivitetar utan å ha reflektert over fordelar og ulemper. I følgje Høiland og Wølner (07) skal dei digitale hjelpemidla brukast når den kompetente elev eller lærar føler det er naturlig. For å kome dit, må dei bli ein naturleg del av skuledagen. (Høiland og Wølner 07: 44) Derfor bør ein kanskje ikkje vere redd for å nytte slike digitale hjelpemiddel i undervisninga, og det kan sikkert vere ein god ressurs, viss det blir brukt på ein god måte i relevante samanhengar. Mange lærebøker har f.eks. gode tilhøyrande nettsider, f.eks. læreverket "Yggdrasil" i Naturfag. (Lokus 123)

Kjelder:
- Høiland, Terje og Tor Arne Wølner (2007). Fra digital ferdighet til kompetanse- om didaktikk for arbeid med digitale medier i skolen. Oslo: Gyldendal akademisk.
- Leksjon om tekst 1: https://fronter.com/hivolda/links/files.phtml/906330713$285502021$/RomArkiv/3.+Veke+40-41+-+Tekst/Veke+40+-+Tekst+1/DKL101_tekst1_H09.pdf
- Lokus 123: http://www.lokus123.no/?marketplaceId=123&languageId=1&siteNodeId=3385964)